Ruimtelijke karakteristiek Heinkenszand
Het landschap in de nabijheid van Heinkenszand is cultuurhistorisch waardevol. Oud- en nieuwland wisselen elkaar af. Monumentale boombeplantingen staan op de dijken. Het oude dorpshart bestaat uit de Dorpsstraat/Stationsweg. De Dorpsstraat is lintvormig door de ligging op de dijk tussen de Oosterlandpolder en de Oosterguitepolder. Langs de Dorpsstraat en de Stationsweg liggen monumentale panden, zoals hoeve Landlust, St.-Blasiushoeve XVIII’ en hoeve Molenhof. Langs de Dorpsstraat zijn linden en een haag geplant. Langs de Stationsweg staan monumentale linden ter hoogte van hoeve Molenhof. Door de tijd heen heeft de Dorpsstraat een ‘modernere’ uitstraling gekregen door diverse herinrichtingen en de bouw van nieuwe panden. Clara’s pad is een andere belangrijke weg door de kern en verbindt de Dorpsstraat met de N665. De Stenevate heeft dezelfde functie. In het verleden stonden in Heinkenszand een kasteel en een buitenplaats. Op de plek van voormalig ridderhofstede Barbestein staat nu de Rooms-Katholieke kerk Sint-Blasius. De slotgracht op het terrein van de Sint-Blasius verwijst nog terug naar het verleden als ridderhofstede. Op het terrein van voormalig Huys Watervliet zijn huizen gebouwd. Alleen het koetshuis is een herinnering aan het uitgebreide parkbos dat bij het landgoed gelegen was. Het parkbos is nu onderdeel van het terrein van Hoeve Landlust. De kern Heinkenszand is door de tijd heen sterk uitgebreid. De eerste uitbreiding stamt uit de jaren ’50. De uitbreiding heeft een eenvoudig karakter met spaarzame aanwezigheid van openbaar groen. Uitbreidingswijk Barbestein is gebouwd tussen 1966 en 1971. De wijk heeft een eenvoudige en rustige opzet. In bijna elke straat zijn bomen geplant en hier en daar zijn er plantenvlakken met rozen of sierheesters aanwezig. In het midden van de wijk ligt een park met vijver. De uitbreidingswijk Watervliet is in verschillende fasen vanaf de jaren ’70 ontwikkeld. De Eendvogelstraat vormt een duidelijke lijn in de stedenbouwkundige opzet van Watervliet. De huizen in de wijk staan voornamelijk in woonerven. Door de wijk heen lopen diverse groenstructuren. Tuinen dragen ook bij aan het groen in de wijk. Openbaar groen is afwisselend aanwezig, met lokaal nagenoeg geen groen. Over de Dijk is laatste uitbreidingswijk van de kern. Het groene karakter van de wijk wordt met name bepaald door voortuinen, aanwezige bomen en een parkachtig middengebied.
Ontwikkelperspectief
Heinkenszand is de grootste kern van de gemeente (ca. 5.500 inwoners). Dat is in verband te brengen met de gunstige ligging van Heinkenszand aan de A58 en nabij Goes. Heinkenszand is het bestuurlijke centrum van de gemeente Borsele en heeft meer dan de andere dorpen een bovenlokale functie. In het dorp bevindt zich het ontmoetingscentrum De Stenge met sporthal, bibliotheek en vergaderzalen. Op gelijke wijze heeft Heinkenszand de goede sportvoorzieningen en heeft meerdere basisscholen. Nabij Heinkenszand is het recreatiegebied Stelleplas gelegen met buitenzwembad, vakantiepark en camping.
Heinkenszand is één van de twee dragende kernen van de gemeente. Het accent van de stedelijke ontwikkeling in de gemeente ligt op dit dorp. In Heinkenszand is ruimte voor meer grootschalige en planmatige uitbreiding van het bestaand stedelijk gebied. Daarmee gaat gepaard dat een groot gedeelte van de woningbouwopgave in Heinkenszand landt en ook uitbreidingen van het voorzieningenniveau voorstelbaar zijn in deze kern. Daaraan gekoppeld is ontwikkeling van woningbouw. Op dit moment (2023) wordt de eerste fase van de nieuwe woonwijk Platepolder ontwikkeld. Ook na de realisatie van deze wijk moet er in principe ruimte zijn voor meer planmatige uitbreiding in Heinkenszand.
