Ruimtelijke karakteristiek Baarland
Het oudste deel van Baarland ligt op een smalle kreekrug met een gestrekte vorm. Langs deze kreekrug (nu de Slotstraat) liggen van oudsher kenmerkende functies zoals de kerk, het marktveld, de vaete (vroeger een drinkplaats voor het vee) en het slot. Aan weerszijden van de Slotstraat ligt een achterstraat die, zoals gebruikelijk bij dijk- of ringdorpen, nagenoeg onbebouwd is gebleven. Naast de bebouwing langs de Slotstraat, is Baarland gegroeid door lintbebouwing langs de Schansstraat, de Nieuweweg en de Burgemeester Vogelaarstraat. In de oksel van de Schansstraat en de Nieuweweg is planmatige woningbouw gerealiseerd. Baarland is kleinschalig, zowel in omvang als schaal van de bebouwing. De Nieuweweg en Schansstraat/Slotstraat zijn de ruimtelijke hoofddragers van Baarland. De afstand tussen de bebouwing langs de Slotstraat is relatief groot. Door deze afstand is een pleinachtige ruimte ontstaan. Ter plaatse van de kerk en de restanten van het Hof van Baarland ligt het cultuurhistorisch hart van de kern. Langs de Slotstraat is sprake van vrijwel aaneengesloten bebouwingswanden. De lintbebouwing langs de Nieuweweg en Burgemeester Vogelaarstraat heeft een meer open karakter met doorkijken naar het landelijk gebied. De pleinachtige ruimte rondom de Slotstraat is zeer karakteristiek mede door de aanwezigheid van de vaete en de muziektent. Daarnaast liggen de kerk en de restanten van het Hof van Baarland. Ook boerderij "Appel" (Slothoeve) is een kenmerkend element. Deze elementen liggen in een groene omgeving, die aansluit op het achterliggende agrarische landschap. Langs de Nieuweweg en de Burgemeester Vogelaarstraat zijn doorzichten op het achterliggende open agrarisch landschap aanwezig.
Ontwikkelperspectief
Baarland is een mooi bewaard gebleven Zeeuws dorp. Niet voor niets bestonden in het verleden plannen het dorp aan te wijzen als beschermd dorpsgezicht en ontving het dorp in 2000 de Zeeuwse Architectuurprijs. De nadruk voor ons beleid ligt op behoud van de dorpse kwaliteiten van Baarland. Ontwikkelingen moeten dan ook passen binnen het dorpse karakter. Goede voorbeelden zien we bij de ontwikkeling van tien woningen in het gedeelte Slothoeve. Strategische ruimte voor kleinschalige ontwikkelingen liggen vooral aan de noordzijde van het dorp, aansluitend aan de bestaande dorpsstructuren. Daarnaast liggen er kansen voor de ontwikkeling van kwaliteitstoerisme rondom de Landing, gelegen aan de Westerschelde, door het versterken van de recreatieve mogelijkheden, met uitsluiting van verblijfsrecreatie op en aan de buitenzijde van de waterkering.
Uitdagingen voor het dorp zijn onder andere de ligging nabij de Westerschelde. Verzilting gaat een steeds urgenter probleem worden. Het openbaar groen heeft in Baarland al te maken met de effecten van verzilting. Daarnaast speelt het in stand houden van voorzieningen een belangrijke rol. Het dorpshuis wordt in de nabije toekomst gerenoveerd en geschikt gemaakt voor de toekomst.
